Arrogantie van de meerderheid?

Een jaar lang hadden we ons verdiept in de verschillende programma's, gericht op het registreren van sociaal-emotionele gedragingen. Dit uiteraard onder begeleiding van een werkgroep, bestaande uit teamleden. Aan het einde van een serieus en gedegen proces, namen we als gehele team een besluit. Er was enige verdeeldheid, maar niemand had ernstige bezwaren tegen het uiteindelijk gekozen registratiesysteem. Klaar voor een nieuwe start, kregen we tot onze verrassing, nou ja, zeg gerust verbijstering, te horen dat het bestuur besloten had dat alle bij het bestuur horende scholen verplicht moesten gaan werken met Viseon. De tijdsinvestering van een heel schooljaar overleggen, uitproberen, bekijken, testen en argumenteren, verdween in een pennestreek in de prullenbak. Allemaal voor niets gedaan! Protest van de IB-er en directeur vermochten niets. Viseon zou worden aangeschaft. Kosten voor een ander programma waren voor eigen rekening. Tja, dan ben je uitgepraat in onderwijsland.
Afgelopen schooljaar kregen we eindelijk de beschikking over het programma en zo vulden wij ergens in mei de lijsten in voor de kinderen uit onze groepen. Vanaf groep 5 mochten ook de kinderen zelf de lijsten invullen. Gelukkig niet allemaal handmatig, maar digitaal. En na de investering in tijd om alles ingevuld te krijgen (1 x 27 kinderen en 27 x 1 kind) rolde er een prachtig overzicht uit de computer. Het prachtige programma was zelfs zo in elkaar gezet dat met een druk op de knop door de IB-er er ook nog een overzicht uitrolde waarop de scores stonden, in Cito omgerekend. Dus een kind met goede sociale vaardigheden scoorde een A en met hele belabberde sociale vaardigheden een E. Prachtig toch! Weet je meteen waar je wat mee moet. Mooi voor het opzetten van een nieuw handelingsplan, toch?
Mijn weerstand tegen het programma, al begonnen door de dwingende handelswijze van het overkoepelende management, nam met de dag toe. Citoscores voor sociaal-emotionele vaardigheden? Hoe kwamen ze op dat idee?! Op alle momenten die enige ruimte boden, ventileerde ik mijn mening. Her en der vond ik medestanders. De overwegende reactie echter bestond uit een schouderophalende acceptatie van de feiten. 'We moeten het gewoon doen.' Waarom zo'n dociele houding?
Door andere bezigheden, andere zaken die prioriteit hadden, was het hele Viseon gebeuren wat naar de achtergrond gezakt. Echter, door mijn opleiding kwam ik in contact met de theorie van Human Dynamics. Heel kort gezegd komt deze er op neer dat er in ieder mens drie basisdynamieken aanwezig zijn, welke je mens-zijn bepalen. Ieder mens is anders, waarbij de eerste dynamiek aangeeft hoe je naar dingen kijkt en de tweede naar wat je ziet. Dat samen is je kracht. Het meer ontwikkelen van de derde dynamiek zorgt er voor dat je eerste en tweede dynamiek nog krachtiger worden. De drie basisdynamieken zijn mentaal, fysiek en emotioneel. Wat dit met Viseon te maken heeft? Nou een heleboel. Als een kind mentaal is ingesteld, zal het bijvoorbeeld vaak de behoefte hebben om alleen te werken en alleen te spelen. Als een kind emotioneel is ingesteld, hoort het aangaan van relaties bij de dagelijkse gang van zaken. En kinderen die fysiek zijn ingesteld, horen als vanzelf bij een groep. Als een vraag in Viseon bijvoorbeeld gaat over samenspelen, dan zal dat bij een mentaal ingesteld kind heel anders scoren dan bij een emotioneel ingesteld kind. De vraag is hoe de leerkracht met deze gegevens omgaat. Viseon zelf hangt aan de uitkomsten Cito scores. Ik vraag me af op grond van welke normen de scores worden bepaald. Is alleen spelen goed of is alleen spelen fout? Wie bepaalt dat? Vanuit welke invalshoek? Volgens onderzoek is de meerderheid van de Westerse mensen emotioneel ingesteld. Als de normen afhangen van deze groep mensen, is alleen spelen dus niet goed. Een kind dat samenspeelt, functioneer naar behoren. Een kind dat alleen speelt, doet dus niet normaal. Een E score wellicht? Natuurlijk is het voor een goed evenwicht belangrijk dat kinderen ook leren samenspelen. Maar net zo belangrijk is het dat kinderen leren dat je ook alleen goed kunt functioneren.
Mijn weerstand tegen Citoscores in het algemeen, is zeker niet afgenomen. Viseon als toetsinstrument om te kijken hoe kinderen over zichzelf denken, is prima. Viseon als toetsinstrument om te kijken hoe leraren over de kinderen denken, is ook prima. Maar het waardeoordeel dat daaruit voortkomt, is voor mij een heleboel bruggen te ver. Het kan niet zo zijn dat de meerderheid bepaalt hoe de minderheid moet functioneren. De meerderheid moet zorgen dat de minderheid ook goed kan functioneren naar eigen mogelijkheden, en zich vooral begrepen voelt. Laten we eens aan begrip gaan werken. Begrip van leerkrachten voor hun kinderen. Begrip voor het anders zijn. Begrip voor de kwaliteiten die ieder kind heeft. En vooral begrip van de leerkrachten voor hun eigen manier van zijn, en de daarbij horende valkuilen voor hun manier van lesgeven. Dat lijkt me vele malen eerlijker, respectvoller en effectiever dan meten vanuit een oordelende houding.